Beste Rijksoverheid,

Ongeveer gelijktijdig met het verschijnen van de Klimaat- en Energieverkenning (KEV) en de Aandachtspuntennotitie Klimaatakkoord, beide van het Planbureau voor de Leefomgeving PBL, zag ik toevallig ook de campagnewebsite ‘Iedereen doet wat’.

Uw inspanningen voor een goed klimaatbeleid met een heel pakket aan maatregelen verdienen lof. Toegegeven, het is vermoedelijk nog onvoldoende om de doelstellingen te halen, maar u komt een eind in de richting. Het is waar, tijdens de komende jaren kunnen nog aanscherpingen plaatsvinden. Maar ook afzwakkingen, een volgend kabinet kan zomaar een reactionaire koers gaan varen, zoals eerder het kabinet Wilders-I, dat zo’n beetje alle klimaat-, milieu- en natuurbeleid door het gootsteenputje spoelde. We plukken bijvoorbeeld we nog steeds de wrange ecologische én economische vruchten van het falende stikstofbeleid dat door dat kabinet van natuurvandalen in elkaar is gezet. Dat de toen verantwoordelijke staatssecretaris, Hij-die-niet-genoemd-mag-worden, onlangs de boeren op het Malieveld steunde in hun verzet tegen zijn eigen wanbeleid is een gotspe.

Maar ik dwaal af. Waar het me om gaat is dat u als Rijksoverheid met het net doorgerekende klimaatbeleid uw verantwoordelijkheid hebt genomen. ’t Was even zoeken, maar na een onduidelijk proces in het begin werd allengs duidelijker dat het om een kabinetsstandpunt en -beleid moest gaan. Zo werd een beoogd Klimaatakkoord tussen markt- en maatschappelijke partijen het uiteindelijk kabinetsklimaatbeleid.

Terecht. Immers, een stabiel en leefbaar klimaat is een collectief goed (en wel een ‘zuiver collectief goed’, dit even voor de liefhebbers), dus is het aan de overheid om het gebruik en de bescherming ervan te regelen. De omslag van Klimaatakkoord naar Klimaatbeleid doet vermoeden dat er een einde lijkt te komen aan het perfide neoliberale idee dat ook bij collectieve goederen ‘de markt’ het wel kan oplossen.

Groot was daarom mijn verbazing toen ik dezer dagen ook op de campagne ‘Iedereen doet wat’ stuitte. Wat krijgen we nu? De Rijksoverheid die zijn burgers vertelt hoe ze zich in hun rol van consument moeten gedragen? Deze campagne bevestigt nu juist het perverse neoliberale idee dat een individu verantwoordelijkheid zou moeten nemen voor het oplossen van collectieve problemen. Daar begonnen we toch net afscheid van te nemen.

Los van het feit dat de Rijksoverheid geen geloofwaardige en effectieve afzender is van gedragscampagnes, roept ‘Iedereen doet wat’ de vraag op wat u nu eigenlijk met die campagne beoogt. Nog even een strijkorkestje laten spelen terwijl de neoliberale Titanic zinkt? Reclame maken voor bedrijven en organisaties als ABN-AMRO, HIER en Husqvarna die ‘ook wat doen’? Alvast een disclaimer voor falend klimaatbeleid neerleggen? “Helaas, het kabinet heeft de doelen niet gehaald, maar ja, al die consumenten en bedrijven deden niks terwijl we zo hoopten dat iedereen wat zou doen. Kijk, Maria verzuimde haar deurdranger te monteren, Bas heeft zijn radiatorfolie nog steeds in rollen op zolder liggen, en Diana doucht twee keer zo lang als vroeger nu ze zo’n waterbesparende douchekop heeft. Dan kunt u van de overheid natuurlijk ook niet verwachten dat ze de klimaatdoelen haalt, wel?”

Of is er eigenlijk helemaal niet nagedacht over hoe zo’n campagne zich tot het bredere overheidsbeleid verhoudt? Ik vrees het laatste, integraal beleid is moeilijk, iedereen doet meestal maar wat.

Beste Rijksoverheid, stop alstublieft mijn belastinggeld te verspelen aan gedragscampagnes. De overheid is er om maatregelen te treffen die de individuele burger niet zelf kan nemen (zoals in het geval van collectieve goederen), niet het omgekeerde, om de burger te vertellen hoe hij of zij moet leven. Dat maak ik zelf wel uit. Zo zal ik zelf de campagne maar even omgekeerd gebruiken: als iedereen wat doet kan ik ’s even klimaatvrij nemen.

Maar ik maak graag één uitzondering. Mijn belastinggeld mag wél ingezet worden voor een campagne gericht op de leden en gedogers van kabinet Rutte-I, in het bijzonder Hij-die-niet-genoemd-mag-worden. Aan een campagne die duidelijk maakt wat voor ecologische wanprestatie toen is geleverd, en hoe we daar tot op de dag van vandaag onder zuchten, wil ik graag meebetalen. Via de belasting. Desnoods vrijwillig. Op welk rekeningnummer kan ik storten?

‍